Tên di sản : Đền thờ Tiến sĩ Đào Xuân Lan

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 420/QĐ-UBND

Giới thiệu

Đền thờ Đào Xuân Lan nằm ở trung tâm của làng - trong một không gian cao ráo, thoáng đãng nhìn về hướng nam ra ao sen ( nay bị san lấp chỉ còn lại cái ao nhỏ). Hoà vào cảnh sắc thiên nhiên ấy là những ngôi nhà dân gian truyền thống đã tạo thêm cho vùng đất này một không gian thiêng, êm đềm và thanh bình mà những người vãng cảnh có cảm giác nơi đây như là hình ảnh thân thuộc của một làng quê ở đồng bằng Bắc Bộ.

Đến thăm quan khu di tích theo thứ tự từ ngoài vào trong có các công trình: Sân - Đền Chính và kiến trúc phụ

Sân: Lát bằng gạch bát màu đỏ, có kích thước chiều dài 7,3m; chiều rộng 3m. Trên sân có bố trí hòn non bộ ở phía trước.

Đền: Nhìn về hướng Nam gồm 3 gian bằng gỗ, được cấu trúc bởi 4 vì kèo gỗ tạo thành 3 gian, hai chái, có kích thước chiều dài 7,3m; chiều rộng lòng nhà 4m, hiên rộng 1,1m. Mỗi vì kèo cách nhau 2,35m.

Kết cấu vì kèo được làm theo kiểu đăng đối: vì 1 đối xứng với vì 4, vì 2 đối xứng với vì 3.

Kết cấu của hai vì kèo gian giữa được cấu trúc 4 hàng chân cột: 2 cột cái (kích thước cao 3,6m, chu vi là 0,60m) với hệ thống chân tảng vuông (30 x 30cm); 2 hàng cột quân là 8 cột (kích thước cao 3m; chu vi cột 0,60m) và hệ thống chân tảng vuông (30 x 30cm); 4 cột hiên, cột hiên cao 2,3m; đường kính cột 0,50m; chân tảng vuông (30 x 30cm). Tính theo chiều ngang thì kích thước từ cột quân đến tường hậu 0,85m; từ cột quân hậu đến cột quân tiền là 3,25m (trốn 2 cột cái). Phía ngoài hiên gồm 4 cột (kích thước cao 2,3m, chu vi 0,50m, chân tảng vuông 30 x 30cm). Vì kèo được cấu trúc theo kiểu giá chiêng kẻ chuyền.

Cấu trúc hai vì kèo hồi (còn gọi là Vì Thuận). Ở đây được bố trí 6 hàng chân cột gồm 2 cột cái, 2 cột quân Tiên và 2 cột quân Hậu. Hai vì kèo giống nhau kiểu liên kết theo kiểu giá chiêng kẻ chuyền. Từ cột cái trước đến một cái sau ở gian hồi là 1,47m. Từ nền nhà đến Thượng Lương cao 4,5m.

Nhà được trổ ba cửa ra vào, cửa được làm gỗ làm theo kiểu bức bàn: cửa giữa cao 2,3m; rộng 1,2m; dạ cửa rộng 46cm; gồm hai cánh, mỗi cánh rộng 60cm. Cửa hai bên rộng 1,1m; dạ cửa 46cm; ngạch cửa cao 16cm.

Phần mái: rui, mè bằng luồng, mái lợp ngói liệt và ngói vẩy. Nền nhà lát bằng gạch bát màu đỏ.

Bài trí đồ thờ tại di tích.

Tại gian giữa là bàn thờ Tiến sĩ Đào Xuân Lan, bàn thờ gỗ, có kích thước chiều cao 1,1m; chiều dài 1,35m; chiều rộng 90cm. Trên bàn thờ từ trong ra ngoài là long ngai, bên trong có bài vị Đào tướng công; đến bát hương bằng đá; hai bên có hạc và lư hương bằng đồng; ống cắm hương bằng gỗ.

Bàn thờ gian Hữu (tính từ trong ra) là bàn thờ Mẫu: đây cũng là bàn thờ gỗ, có kích thước chiều cao 92cm; chiều dài 1,65m; chiều rộng 88cm. Trên bàn thờ từ trong ra ngoài có ngai thờ; bát hương, mâm bồng, chân nến, lọ hoa.

Kiến trúc phụ.

Sau đền thờ là ngôi nhà khách gồm ba gian bằng gỗ với hai vì kèo suốt; có chiều dài 8,8m; chiều rộng 8,2m; nên nhà lát xi măng, mái lợp ngói mũi. Bên cạnh nhà khách là cái bếp nhỏ.

Tóm lại, đền thờ Tiến sĩ Đào Xuân Lan là một ngôi nhà được kết hợp bằng gạch ngói, vôi vữa và gỗ, được xây dựng theo kiểu thức kiến trúc truyền thống của người Việt, tuy quy mô không to lớn nhưng lại chắc chắn và thoáng mát. Toàn bộ công trình đến quay hướng nam nhìn ra nguồn nước, nơi khởi thuỷ của cuộc sống con người, nơi phát sinh ra sự sống, mong muốn làm ăn phát đạt, giàu có như thuỷ triều lên, sau lưng lại tựa vào thế núi (cồn Phượng) vững chãi, thế hổ phục, mong muốn cuộc sống an lành, sung túc.